Temnićki natpis predstavlja jedan od najstarijih ćiriličkih natpisa i spomenika staroslovenske pismenosti na Balkanskom poluostrvu, koji se odlikuje lepotom uklesanih slova. Datiran je na kraj X ili početak XI veka. Pronađen je 1910. godine u Gornjem Katunu kod Varvarina, a danas je deo arheološke zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. Sam natpis predstavlja epigraf, poput Humske ploče iz istog doba, uklesan na kamenoj ploči dimenzija 19.5 x 19.5 x 5 cm. Na njemu se nalaze imena desetorice, od četrdeset, sevastijskih mučenika, a pojavljuje se i oblik akuzativa jednine imenice Bog (boga umesto bogь), karakterističan za srpsku redakciju staroslovenskog jezika.
Kratak tekst sadrži imena desetorice svetih sevastijskih mučenika: Ksantije, Sisinije, Leontije, Meliton, Severian, Filoktimon, Angije, Iraklije, Ekdikt, Kirion i molbu: molite Boga za nas!.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Ploča od krečnjaka otkrivena je u blizini škole u selu Gornji Katun kod Varvarina, u okrugu Temnić u Pomoravlju, a nabavljena za Narodni muzej 1909. godine. Spomenik predstavlja zagonetku u nauci jer na mestu nalaza naknadnim istraživanjima nisu otkriveni ostaci građevine, a paleografska i jezička analiza teksta pružile su malobrojne podatke.
Natpis na ploči uklesan je vešto oblikovanim slovima ustavne ćirilice u sedam redova. Kratak tekst sadrži imena desetorice svetih sevastijskih mučenika: Ksantije, Sisinije, Leontije, Meliton, Severian, Filoktimon, Angije, Iraklije, Ekdikt, Kirion i molbu: molite Boga za nas!
O prvobitnoj nameni ploče i mestu na kojem je stajala mišljenja istraživača su različita. Pojedini smatraju da sadržina i oblik natpisa upućuju na pretpostavku da je bila ugrađena u časnu trpezu crkve kojoj je pripadala, dok su drugi mišljenja da je sa još tri ploče, sa imenima ostalih trideset mučenika, činila celinu. Poznato je verovanje srednjovekovnih graditelja u čudotvorne moći četrdeset sevastijskih mučenika, čijim su se ispisivanjem imena i oslikavanjem likova, pojedini delovi građevine štitili od rušenja.
Prema paleografskim odlikama pisma i jezičkoj analizi teksta većina istraživača smatra da Temnićki natpis potiče iz 11. veka. Ovaj epigraf, anonimnog klesara, prema ortografskoj analizi pokazuje sličnost sa svim staroslovenskim ćiriličkim spomenicima i svedoči da je na našem tlu ćirilica, pored glagoljice, bila rano u upotrebi.
Нема коментара :
Постави коментар